BỒ HÒN, BỒ KẾT… ĐƯỢC DÙNG LÀM CHẤT TẨY RỬA NHƯ THẾ NÀO ?

1. Thiên nhiên đã gắn với con người Việt Nam từ rất lâu

Người Việt Nam nói chung trọng bữa cơm gia đình, ở đó theo phong tục truyền thống phụ nữ thể hiện vai trò là người chăm sóc cho mái ấm gia đình, bữa ăn tuy có thể đạm bạc nhưng phải sạch sẽ, nóng hổi và ấm cúng. Từ muôn đời nay vẫn thế đó là nếp nhà mà gia đình hạnh phúc nào cũng phải duy trì. Sau bữa cơm người phụ nữ lại lãnh nhiệm vụ dọn dẹp, nhà nếu có con gái thì con gái phải lo rửa bát. Có câu nhà sạch thì mát, bát sạch thì ngon cơm, bữa cơm muốn ngon thì bát đũa phải rửa sạch sẽ. trước đây ở nông thôn miền bắc hầu như nhà nào cũng có giếng khơi, có ao chum đựng nước mưa, nước mưa thường dùng để đun nấu, nước giếng khơi hay nước ao để tắm giặt giũ, rửa chén bát, hình ảnh chiếc ao làng cứ thể đi vào tiềm thức của người nông thôn Việt Nam một cách gần gũi thân quen . Nước ao ngày xưa ít bị ô nhiễm như bây giờ, đàn bà con gái thường ngồi ngay ở cầu ao rửa bát, mùa hè cũng như mùa đông cũng vậy, quanh năm hết đồng áng lại nội trợ, hình ảnh người bà, người mẹ tần tảo đảm đang cứ thế bám rễ trong ký ức của người con đi xa. Có khi thoảng qua, có khi lại cồn cào da diết vấn vương.

2. Từ lâu loại quả thiên nhiên có tác dụng tẩy rửa đã được người xưa sử dụng

Những người xưa thường dùng các nguyên liệu tự nhiên được truyền từ đời này qua đời khác. Những trái cây như quả bồ hòn, bồ kết , vỏ chanh bưởi, cam, kỳ xả đều là những thứ cây trái có trong vườn.

Chẳng hạn như quả bồ hòn là loại cây cao to lá kép, quả khi còn trên cây có màu vàng nâu nhạt da nhăn nheo trong chứa một hạt màu đen hình cầu, thường ra quả vào tầm tháng 10, tháng 11. Cây bồ hòn đươc trồng ở khắp các tỉnh miền bắc, chủ yếu ở Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Hà Tây, Tuyên Quang. Quả trước khi dùng thông thường được bóc hạt phơi khô. Quả bồ hòn hiện nay không mấy phổ biến nhưng bồ kết thì khác, người ta có thể tìm thấy bồ kết ở bất cứ hàng là nào ngoài chợ. Bồ kết là loại cây lâu năm, thân có gai, có hạt như hạt đậu. bồ kết được sử dụng khá thường xuyên trong nhiều việc khác nhau. Ngoài hai thành phần chính yếu mà người xưa làm nước rửa bát còn có thêm vỏ cam, bưởi chanh và xả. Tất cả những thức này đều được người xưa đun sôi  dùng.

3. Họ đã biết chiết xuất chất tẩy rửa từ những loại quả này

Người dân gian sống gần gũi với thiên nhiên , từ nhà ra vườn chỉ cần vài bước chân là họ có thể có trong tay những lá, quả cây cần thiết phục vụ cho đời sống , cuộc đời hòa đồng với cỏ cây như vậy khiến họ học được cách để thích nghi với cuộc sống. trước khi đun nấu vỏ bưởi phải được gọt ra cắt nhỏ để tối ưu tinh dầu chắt ra được . xưa kia để có thể dùng được trong vài ngày có khi người ta còn phơi khô để dùng dần. Bây giờ người đương thời còn sử dụng triệt để hơn nữa tinh dầu bưởi bằng cách dùng nạo nạo thật nhỏ vỏ bưởi rồi mới đun sôi. Tương tự vậy bồ kết bao giờ cũng được nướng qua trước khi bỏ vào ấm. mùi thơm của bồ kết rất đặc trưng. Đặc biệt bồ kết còn được dùng kết hợp với một số lá để gội đầu tạo ra mùi hương đồng nội trên mái tóc dài của người phụ nữ xưa. Mùi hương đã đi vào thơ ca như một nguồn cảm hứng bình dị thân thuộc. có nhiều cách để đun nước rửa bát từ các loại vỏ trái cây này chẳng hạn có thể đun sôi nước rồi bỏ nguyên liệu vào, đợi đến khi đỡ nóng rồi mang ra rửa bát. Nhưng người xưa thường chọn cách bỏ nguyên liệu vào ấm ngay từ đầu rồi đun sôi rồi mới ra sử dụng. cách thứ hai theo lý giải của người xưa sẽ tận dụng được tối đa các tinh chất có trong vỏ trái cây. Tuy vậy rửa bát bằng dung dịch tự nhiên này cũng phải biết cách mới sạch được .

4. Ngày nay chúng ta đã kế thừa được những tinh hoa của sản phẩm thiên nhiên này

Được tắm rửa trong dung dịch được chiết xuất từ những vỏ trái cây có trong tự nhiên, bát đũa không chỉ sạch sẽ, thơm mùi cỏ cây và mùi nắng mà còn dễ chịu cho đôi bàn tay vốn dĩ vất vả của người phụ nữ xưa . Đó cũng là kinh nghiệm từ quan sát thực tế giúp cho họ vận dụng chúng vào các sinh hoạt khác trong đời sống. dù trải qua bao nhiêu thời gian cuối cùng những tri thực dân gian lại được người trẻ quay lại chân quý và vận dụng sáng tạo vào trong đời sống hiện đại.

Chị Phương một ngươi phụ nữ cùng đồng hành với Huna chia sẻ: “Có một cái cách hay nữa mà mình thấy là mọi người hay chia sẻ trên kinh nghiệm sử dụng bồ hòn nếu mà luộc quả bồ hòn lên sau đó mình giữ lại cái quả đã luộc đó , với những bát đũa, dao thớt thật bẩn thì mình dùng quả đã luộc sát trực tiếp lên dao thớt đó sau đó rửa lại bằng nước thì nó sạch không kém gì hóa chất, cái quan trọng là saponin nó tan rất nhanh trong nước do vậy nếu bạn rửa bằng nước rửa bát hóa học thì bạn sẽ phải tráng rất nhiều lần còn rửa qua bồ hòn chỉ cần một lần là bạn đã thấy nó sạch tinh khiết tay và nó không hại cho cơ thể . Cách bảo quản hiện tại thì bồ hòn là quả , cách dùng là mọi người sẽ đun lên xong sau đó lấy nước để rửa và giặt thì nếu trời lạnh có thể bảo quản tự nhiên được khoảng một tuần, còn thời tiết nóng thì được 2 đến 3 ngày .

Vẫn là những quả bồ hòn ấy, những trái bồ kết ấy hay những vỏ chanh, cam bưởi ấy nhưng những người đương thời lại đang dựa trên tri thức của người xưa để phát triển và tạo ra cách sử dụng mới phù hợp với cuộc sống hiện đại với mong muốn vừa an toàn cho bản thân gia đình lại vừa thân thiện với môi trường